Büyükbaş Besicilik de Yem ve Yemleme

​            İşletme şartlarına ve hayvanların ihtiyaçlarına göre     yem/rasyon hazırlanmalıdır.

Rasyon: Bir büyükbaş hayvanın 24 saatlik tüm besin ihtiyaçlarını karşılayabilecek, işkembedeki asidi dengeleyecek kaba ve kesif yemleri uygun şekilde hazırlanmış karışıma denir.

 

Yaş, canlı ağırlık ve verimine göre hazırlanan rasyonla beslenen ve uygun çevre şartları sağlanan hayvanlardan, ancak genetik kapasitesi nispetinde verim alınabilir.

 

Sığırlarda ancak işkembeyi dolu tutarak tokluk hissi yaratılabileceğinden kaliteli kaba yemlere ihtiyaç vardır. Sığıra yem verdiğimizde aslında sığırı değil ön midede bulunan mikroorganizmaları beslemekteyiz, mikroorganizmalarda sığırımızı beslemektedir.

 

Kaliteli kaba yemler ineklere yiyebildikleri kadar verilmeli, hayvanlardan kıskanılmamalıdır. Bazı ülkelerde süt sığırlarında kaliteli bir peynir üretimi için sadece kaba yem verildiği unutulmamalıdır.

 

Dane yemleri, arpa, mısır, buğday, bakla, yulaf vb. üreterek, ayçiçeği küspesi, pamuk tohumu küspesi, soya ve katkı maddelerini (tuz, vit.-min, mermer tozu, soda,  vb.) satın alarak konsantre yem işletmede üretilmelidir. Bu durumda fabrika yemlerine göre maliyet en az %20-30 azalacağı gibi besin içerikleri yönünden garanti, dengeli ve sağlıklı bir yemle besleme şansı bulunur.

 

Kaba yem / kesif yem oranı çok önemlidir. Süt sığırı rasyonlarında kuru madde esasına göre %50 kesif yem ve %50 kaba yem esas alınır. Yüksek verimli ineğin toplam enerji, protein ve kuru madde ihtiyaçlarının % 60’ ının kesif yemlerle, %40’ nın kaba yemlerle karşılanması öngörülmektedir. Hiçbir şekilde hayvanın ihtiyaç duyduğu yem kuru maddesi içindeki kaba yem kuru madde oranı % 40 ın altında olmamalıdır.  Düşük verimli ineklerde ( 10-20 litre) bu oran tersine dönerek, gebe ve kısır ineklerde olduğu gibi günlük rasyonun %80-90’ı ve hatta %100’ü kaba yemlerle karşılanabilir. (tuz, mineral, izmineral ve vitamin takviyesi gerekir). Kaba yemin yeterli verilmemesi başta asidoz  olmak üzere bir çok soruna neden olmaktadır.

 

Besin değerleri yüksek iyi kalite kaba yem ve enerji-protein değerleri yeterince yüksek kesif yemi olmayan üreticiler çok sütlü inek edindiklerinde bu hayvanlarını çok kısa zamanda elden çıkartmak zorunda kalmaktadır.

 

     Yem ve Yemlemede Dikkat Edilecek Önemli Bazı Hatırlatmalar

 

Bütün yemler (çayır ve mera yeşil otları dahil) alıştırma dönemi geçirmeden verilmemelidir.

 

Bahar aylarında mera otlarında dolgu maddesi çok düşük ve suludurlar. Hayvanlar meraya çıkmadan veya meradan döndüklerinde kuru ot takviyesi yapılmalıdır.

 

Aşırı gübreleme bitkilerde nitrat ve nitrit maddelerinin artmasına neden olur. Nitrat ve nitrit bitkilerde A, D ve E vitaminlerini azaltacağı gibi hayvanlarda nitrit zehirlenmesine yol açacağından dikkatli olunmalıdır.

 

Asidoza yol açacağından hayvan başına günlük 500 gramdan fazla melas verilmemelidir.

 

Pancar yaprakları bol şeker içerdiği için fazla verilmesi işkembeyi ve bağırsakları tahriş edeceğinden dikkatli davranılmalıdır.

 

Çimlenmiş patates veya küflü-bozuk patates posası içerdiği solanin maddesi sebebiyle zehirli olduğu unutulmamalıdır.

 

Soğan, lahana ve karalahana yaprakları hayvanlarda iç kanamalara yol açacağından fazla yedirilmemelidir.

 

Depolarda zamanla insan yiyeceği özelliğini kaybeden hububat daneleri hayvanlara verilmemelidir.

 

Fırın ve yemek artıkları hayvanlara yedirilmemelidir.

 

Elek altı, değirmen altı kırık buğdayların içinde yabani ot bulunduğundan rasyonda %5’den fazla verilmemelidir

 

Çöplük veya çevre kirlenmesinin olduğu fabrika alanlarında, ana yol kenarlarında hayvanlar otlatılmamalıdır.

 

Yeşil yemler silaj yapılarak 12 ay boyunca hayvanlara yedirilmelidir.

 

Silaj; taze ve fazla su içeren bitkisel maddelerin sıkıştırılarak, havasız bir ortamda ve laktik asit oluşturarak saklanmasıdır. Oksijensiz ortamın ve laktik asit oluşumunu sağlamak için yem bitkisinin silolanmadan önce soldurulması, silolanacak ürüne parçalama, doğrama, yırtma v.b. fiziksel işlemler uygulanması, proteince zengin ancak karbonhidratça fakir baklagil yem bitkilerine ise karbonhidrat ilave edilmelidir. Kısaca taze yem bitkilerin (sılajın) bakteri, maya, küf, böcek ve kemirgenler gibi dış bozulma faktörlerinden korunmasıdır

 

Arazilere kış aylarında buğday, arpa, yulaf, çavdar, fiğ, fiğ+tahıl karışımları, yem şalgamı, kanola, korunga, yaz döneminde ise mısır, sorgum, sudan otu ve sorgum-sudan otu melezi,  yemlik bezelye, ayçiçeği gibi bitkiler ekilebilir; yeşil ot, kuru ot, ve silaj olarak değerlendirilebilir. Mera ve çayır otlarından yeterince faydalanılmalıdır.

 

Gıda sanayi yan ürünleri, konserve sanayinin her türlü sebze artıkları, hayvan lahanası, şalgam ve pancar yaprakları, bezelye sapları, fasulye, domates, biber artıkları, şeker pancarı posası, patates cipsi artıkları silajı yapılmak suretiyle hayvan yemi olarak çok ucuza değerlendirilebilir.

 

İşletmedeki hayvan varlığına göre yıl içerisinde işletmede üretilecek kaba ve kesif yemlerle piyasadan temin edilen diğer yemlerin ekonomik şekilde değerlendirilmesi için yemleme planlamasının yapılması en akılcı yoldur. Yemin kaliteli ve ucuz olanı seçilmelidir.

 

Yonca gibi kaliteli kaba yemi ve kaliteli mısır silajı olan işletmeler; hayvanlarının yaşama payı ile birlikte 14 kg süt verimine yetecek kadar olan ham proteini ve enerji ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir. Canlı ağırlığının % 2,5 i civarında olan kuru madde ihtiyacının kaliteli kaba yemden karşılanması sığırcılık işletmelerinin olmazsa olmaz koşuludur.

 

      Silajın Avantajları;

 

Gerek maliyetinin çok düşük oluşu, gerekse besleme ve sindirilme derecelerinin yüksek oluşu silajların en önemli avantajlarını oluşturur.

 

Silaj yapımının kuru ot üretimine göre hava koşullarına çok daha az bağımlı olması, silajı yapılan bitkilerin farklı olgunlaşma dönemlerinde hasat edilebilmesi çalışma şartlarını kolaylaştırır.

 

Silajlık bitkinin hasadı daha erken yapıldığından senede iki ürün alma imkanı olur.

 

Kuru ot üretimi ile karşılaştırıldığında iyi yapılan bir silajda hem fiziksel, hem de besin maddesi kayıp oranları çok daha az olur.

 

Silaj yapım tekniği mekanizasyona çok uygundur ve büyük bir iş gücü gerektirmez.

 

Silaj sıkıştırılarak depolandığından birim hacimde daha fazla yem bitkisi depolanabilir.(500-900 Kg/m3).

 

Günümüzde artık taşıma ve pazar imkanlarının da artması sonucu silaj yapımı tüm dünyada oldukça popüler bir kaba yem üretim tekniği halini almıştır.

 

      Silajın Dezavantajları;

 

Hasat, parçalama ve sıkıştırma elamanlarının ilk yatırım maliyeti pahalıdır.

 

Silaj kolayca taşınamaz ve satılamaz. Sılajın depolanması dikkat ister.

 

Silaj, depolandığı yerden alındıktan sonra hemen yedirilmelidir, silajın tekrar depolanması güçtür.​