Büyükbaş Besicilik (Sıcaklıktan Koruma )

​    Barınaklar; iç sıcaklık +5 +21 °C, nem oranı % 60-75 olacak şekilde inşa edilmelidir. (Süt sığırları için +5 ile + 21 0C arası ısılar uygun olmakla birlikte, sağmal inek için ideal ısı +10 ile +15 0C arasıdır. Alıştırmış olmak ve yeterli yem vermek şartıyla –25 0C kadar inen ısılarda bile süt sığırlarının verimlerinde önemli bir düşme olmaz, sağlıkları bozulmaz.       +25 0C’yi, özelikle + 35 0C’yi geçen sıcaklıklar hayvanlara ve de işletmeye ciddi zarar verdiği unutulmamalıdır).

 

Sığır yetiştiriciliğinde önemli çevre koşullarından bir diğeri de bağıl nemdir. Bağıl nemin sığırlar üzerine olan etkisini sıcaklıkla birlikte düşünmek gerekir. Bu amaçla günümüzde Sıcaklık Nem İndeksi adı verilen bir kavram geliştirilmiştir.  Bu indeks iklimin hayvan verimliliği üzerine olan etkisini göstermektedir. Sıcaklık nem indeksi için alt limit 35, üst limit ise 72’dir. Sıcaklık nem indeksi değerleri bu alt limitin altına düştüğünde veya üst limiti aştığında hayvanların veriminde azalma meydana gelmektedir.

Sıcaklık stresinin olumsuz etkilerini azaltmak için başlıca 2 strateji uygulanmalıdır:

 

a) Çevresel modifikasyonlar: Fan ve duş sistemi yerleştirme, gölgelik alanlar oluşturma ve hava sirkülasyonunu artırmaya yönelik yapısal unsurlarla hayvanın çevre sıcaklığından daha az etkilenmesi amaçlanmalıdır. Çevre sıcaklığının etkisini azaltmaya yönelik barınakta yapısal değişiklikler mutlaka yapılmalıdır. Bunlardan, gölgelik temini etkin ve ucuz tedbirlerden biridir. Ülkemiz sıcak iklim koşulları dikkate aldığımızda birçok bölgede gölgelik yeterli olmayabilir. Bu nedenle havalandırma ve su serpme (yağmurlama sistemi) sistemlerinin kurulması zorunludur.

 

Fanlar; yemlik üstüne ve sağım öncesi toplama alanlarına, ineğin ayağını bastığı yerden 3 metre yüksekliğe, %10-20 eğimle ineğin sırtına üfleyecek şekilde yerleştirilmelidir. Fanların barınakta dizilişi de çok önemlidir. Fanlar aynı yönde, çaplarının on katı aralıklarla dizilmelidirler. Eğer hayvanların yattığı yerlerde de ihtiyaç olduğu hissedilirse, yatak yerleri hizasına da bir sıra fan dizilmesinde yarar vardır. Çapının on katı mesafesinde aralıklarla dizilen fanlar kötü havayı birbirlerine ileterek barınak dışına atarlar. Böylece ortamda birikmiş olan amonyak, karbondioksit, metan ve ısınmış havadan kurtulmuş olunacaktır.

 

Su püskürtücüler (spreyler); ineğin sırtına suyla tam ıslatacak şekilde ayarlanmalıdır. Püskürtücüler 20 dakikada bir 1-2 dakika çalıştırılarak fanlarla beraber yaratılacak soğutucu etki ile büyükbaş hayvanlar rahatlatılmalıdır. Isı sensörleri ve zaman sensörleri ile ayarlanan sistem ortam sıcaklığı 21°C'nin üzerine çıktığında kendiliğinden devreye girerek işlevini sürdürmelidir.

İneğin sırtına hortumla su tutmak, sisleme tarzında küçük partiküllerle püskürtme yapmak, püskürtücüleri sürekli çalıştırmak aynı sonucu vermez. Bu tip işlemler barınağın nemini arttıracağı için hayvanın konforunu bozacaktır.

 

Barınakların “kuru ve temiz” kalmasına her zaman dikkat edilmeli, bu amaçla “evaporatif soğutma” sistemleri kullanılabilir.

b) Sürü sevk ve idaresine yönelik modifikasyonlar: Başta beslenme olmak üzere sürü üreme programları gözden geçirilerek hayvanın besin madde alım miktarını azaltmadan daha az metabolik ısı üreterek sıcaklık stresinin şiddetinin azaltılması amaçlanmalıdır.

 

Beslenme programı açısından yapılacak işlemlerin başında her zaman temiz su bulundurulması gelmektedir. Normalde inekler tükettikleri her kg kuru madde için 2-3 L ve her kg süt verimi için 3-5 L su tüketir. Bu miktarlar sıcaklık stresinde 2-3 kat artar. Suluklar mümkünse gölgeliklere ve sağım yolu boyunca yerleştirilmelidir. Yemlemenin serin saatlerde yapılması kuru madde tüketimini artırır. Rasyonun enerji düzeyi artırılmalıdır. Fermentasyon ısısı üretimine neden olmadığından rasyona yağ katılarak rasyonun ham yağ düzeyi % 6'ya kadar çıkarılabilir.

 

Çevresel stres faktörlerinden biri olan sıcaklık stresinin özellikle laktasyondaki yüksek verimli sütçü ineklerde hem süt verimini hem de döl verimini olumsuz etkilediği yapılan birçok araştırma ile kanıtlanmıştır. Sıcaklık stresinin çeşitli yollarla neden olduğu olumsuz etkiler; doğru serinletme, besleme ve sürü idaresi anlayışı ile hafifletilmelidir.​